Blanchot, Maurice

(Μωρίς Μπλανσό, 1907-2003)

«Ο Μωρίς Μπλανσό (Maurice Blanchot) γεννήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1907 στον αγροτικό συνοικισμό Καιν (Quain) της επαρχίας Σων-ε-Λουάρ (Saône-et-Loire) της Γαλλίας, όπου η εύπορη οικογένειά του εκτός των αγροκτημάτων είχε στην κατοχή της μια όμορφη και μεγάλη κατοικία, όπου ενήλικος θα επιστρέφει στο “υψηλό δώμα” της για να γράφει. Δοκιμιογράφος και αφηγηματογράφος, ο Μπλανσό μετέφερε στο έργο του την οριακή εμπειρία του θανάτου που την αντιλαμβάνεται ως “δοκιμασία της απουσίας τέλους”. Ο ίδιος ο χώρος της λογοτεχνίας είναι για τον Μπλανσό ο χώρος του θανάτου. Τα αφηγήματά του είναι το καθένα κι από μία δοκιμή όπου το κειμενικό τεχνουργείο τίθεται σε δοκιμασία για να θέσει ερωτήματα στην ίδια του την θεμελίωση. Ωθούν την λογοτεχνία έως εκείνη την ζώνη όπου η ίδια αυτοδιαλογίζεται αυτοδαπανώμενη, αυτοκαταστρέφεται και αυτοαναλώνεται από την δική της εσωτερική κίνηση. Ο συγγραφέας “δεν έχει τίποτα να πει”, αλλά “αυτό το τίποτα πρέπει να το πει”. Μοναχικό και υπόγειο μέχρι πείσματος, το έργο του Μωρίς Μπλανσό είναι από τα πλέον γοητευτικά της μεταπολεμικής περιόδου. Έπειτα από συγγραφείς όπως ο Βαλερύ ή ο Μπατάιγ, ο Μπλανσώ έθεσε σε διακύβευση την ίδια την ύπαρξη της λογοτεχνίας, την αισθητική, φιλοσοφική, ιδεολογική και κοινωνική λειτουργία της: Έβαλε φωτιά στις βιβλιοθήκες, εικονογραφώντας μ’ αυτόν τον τρόπο την φράση εκείνη του Hölderlin την οποία σχολιάζει ο Χάιντεγκερ: “Από όλα τα αγαθά η γλώσσα είναι το πιο επικίνδυνο”. […] “Η γλώσσα, λέει ο Μπλανσώ, είναι σκοτεινή επειδή λέει πάρα πολλά, αδιαφανής επειδή δεν λέει τίποτα: το διφορούμενο είναι παντού”. Αυτή είναι η διακινδύνευση της ποίησης, επειδή ο ποιητής είναι εκείνος που “ακούει μία γλώσσα ανερμήνευτη”» (Από σημείωμα του Δημήτρη Δημητριάδη στο M. Blanchot, Η τρέλα της ημέρας).

Μελέτες του Μπλανσό: Comment la littérature est-elle possible?(Πώς είναι δυνατή η λογοτεχνία; 1943), Lautréamont et Sade (Λωτρεαμόντ και Σαντ, 1949), La Part du feu, Το μερίδιο της φωτιάς, 1949), L’Espace littéraire (Ο χώρος της λογοτεχνίας, 1955), Le Livre à venire (Το μέλλον βιβλίο, 1959), L’Entretien infini, (Η απεριόριστη συνομιλία, 1969), L’Amitié, (Η φιλία, 1971), L’Ecriture du désastre (Η γραφή του ολέθρου, 1980), De Kafka à Kafka (Από τον Κάφκα στον Κάφκα, 1981), La Communauté inavouable (Η ανομολόγητη κοινότητα, 1983), Une voix venue d’ailleurs, (Μια φωνή από αλλού, 2002).

Ο Μπλανσό απεβίωσε στις 20 Φεβρουαρίου 2003 στο Λε Μεσνίλ-Σαν-Ντενί (Le Mesnil-Saint-Denis), στο Ιβελίν (Yvelines) της Γαλλίας.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΜΠΛΑΝΣΟ

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΠΛΑΝΣΟ

Εκείνος που δεν με συντρόφευε (Αφήγημα), μτφρ. Δημήτρης Δημητριάδης, Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2004.

Η λογοτεχνία και το δικαίωμα στο θάνατο, μτφρ. Νίκος Ηλιάδης, Futura, Αθήνα 2003.

Η στιγμή του θανάτου μου, μτφρ. Βαγγέλης Μπιτσώρης, Άγρα, Αθήνα 2011.

Η τρέλα της ημέρας, μτφρ. Δημήτρης Δημητριάδης, Άγρα, Αθήνα 1988.

Θωμάς ο σκοτεινός, μτφρ. Δημήτρης Δημητριάδης, Σμίλη, Αθήνα 2004.

Καταδίκη σε θάνατο, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1981.

Ο Μισέλ Φουκώ όπως τον φαντάζομαι, μτφρ. Βασίλης Πατσογιάννης, Πλέθρον / μικρόσκοσμος, Αθήνα 2016.

Ο τελευταίος άνθρωπος (Αφηγήματα), μτφρ. Δημήτρης Δημητριάδης, Άγρα, Αθήνα 1994.

Ο χώρος της λογοτεχνίας, εισαγ.-μτφρ. Δημήτρης Δημητριάδης, Εξάντας, Αθήνα 1994.

ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΠΛΑΝΣΟ

«Οι τρεις λόγοι του Μαρξ», μτφρ. Πενεύη Φουρλεμάδη, Θέσεις, τχ. 155, Απρίλιος – Ιούνιος 2021, σσ. 101-104.

«Ο Κάφκα και η λογοτεχνία» στο Φραντς Κάφκα. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, Ευθύνη, Αθήνα 1983.

«Ο φιλοσοφικός λόγος» (1971), μτφρ. Μαρία Μυλωνά στο Μ. Merleau-Ponty, Προοίμιο στην “Φαινομενολογία της αντίληψης”, μτφρ. Φώτης Καλλίας, Εκδόσεις Έρασμος, Αθήνα 1977, σσ. 9-17.

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΜΠΛΑΝΣΟ

Κάσσος, Βαγγέλης, Η λογοτεχνία ως οριακή εμπειρία (Μια προσέγγιση στην κριτική σκέψη του Maurice Blanchot), Τέθριππον, Αθήνα 1988.

Foucault, Michel, Ο στοχασμός του έξω. Για τον Maurice Blanchot, μτφρ. Βασίλης Πατσογιάννης, επιμ. Λουκάς Ρινόπουλος, Πλέθρον, Αθήνα 2016.

——–, Ο στοχασμός του έξω. Για τον Maurice Blanchot, μτφρ.-σημ. Γιώργος Σπανός, επιμ. Παντελής Κυπριανός, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1998.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΜΠΛΑΝΣΟ

Αλισάνογλου, Γιώργος, «Ο τελευταίος – πρώτος άνθρωπος», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Βέλτσος, Γιώργος, «Συγκόλληση», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Εμμανουηλίδης, Μάριος, «Για τους “τρεις λόγους του Μαρξ” του Μωρίς Μπλανσό», Θέσεις, τχ. 155, Απρίλιος – Ιούνιος 2021, σσ. 105-112.

Καμπουρόπουλος, Σωκράτης, «Ο “Θωμάς ο Σκοτεινός” με τα μάτια του Ζορζ Περέκ», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Κορνέτη, Έλσα, «Πολύ φασαρία εκεί έξω», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Μπέζαρη, Χριστίνα, «Ο χώρος του θανάτου και η περιπέτεια του βλέμματος στο έργο του Maurice Blanchot», τχ. 5 (Ιούνιος 2017), σσ. 8-13.

Μπιτσώρης, Βαγγέλης, «Μπλανσό, Ντερριντά: Από το δικαίωμα στον θάνατο στο δικαίωμα στη ζωή», Σύγχρονα Θέματα, τχ. 118-119, Ιούλιος – Δεκέμβριος 2012, σσ. 76-86.

——–, «Μεταφραστικές απορίες», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Παπαγεωργίου, Βασίλης, «Ο περίπατος του Μπλανσό», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

——–, «Η αρχέγονη πηγή του ανέφικτου», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Ρήγου, Μυρτώ, «Για την Τρέλα της ημέρας», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Συμεωνίδης, Θωμάς, «Μια απόπειρα επανασχεδίασης του “τραυματισμένου χώρου” στον Μπλανσό», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

Τανούδης, Δημήτρης, «20 Ιουνίου 1944», Χάρτης, τχ. 52, Απρίλιος 2023.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΜΠΛΑΝΣΟ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Κάσσος, Βαγγέλης, «Ένας ποιητής του κριτικού λόγου», Η Αυγή της Κυριακής / «Αναγνώσεις», τχ. 21, 9 Μαρτίου 2003.

Μπιτσώρης, Βαγγέλης, «Η αυτεξάλειψη της κριτικής και ο αναγκαίος αδύνατος θάνατος», Η Αυγή της Κυριακής / «Αναγνώσεις», τχ. 21, 9 Μαρτίου 2003.