Laclau, Ernesto

Ernesto Laclau (Ερνέστο Λακλάου, 1935-2014)

Ο Ερνέστο Λακλάου γεννήθηκε στην Αργεντινή στις 6 Οκτωβρίου 1935 και πέθανε στη Σεβίλλη στις 13 Απριλίου 2014 σε ηλικία 78 ετών. Σπούδασε ιστορία στο Μπουένος Άιρες ενώ έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Έσσεξ στην Αγγλία το 1977. Από το 1986 ήταν καθηγητής πολιτικής θεωρίας στο ίδιο πανεπιστήμιο, όπου ίδρυσε και διεύθυνε για πολλά χρόνια το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ιδεολογία και ανάλυση λόγου» (Ideology and Discourse Analysis). Κάτω από την καθοδήγησή του, το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρείχε (και εξακολουθεί να παρέχει) το κατάλληλο ερευνητικό πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου τύπου ανάλυσης λόγου που αντλεί από το έργο θεωρητικών όπως ο Λακάν, ο Φουκώ, ο Ντερριντά και ο Μπαρτ προκειμένου να αρθρωθούν καινοτόμες αναλύσεις συγκεκριμένων πολιτικών φαινομένων (π.χ. ταυτότητες, λόγοι και ηγεμονίες). Αυτός ο θεωρητικός και αναλυτικός προσανατολισμός είναι σήμερα γνωστός ως “Essex School of discourse analysis”.

O Ερνέστο Λακλάου καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους πολιτικούς θεωρητικούς με το βιβλίο Hegemony and Social Strategy (1985) που συνέγραψε με την Σαντάλ Μουφ (Chantal Mouffe). Ο Λακλάου δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία, και τη Νότια Αφρική. Τα τελευταία χρόνια κατείχε θέσεις στο SUNY Buffalo και το Northwestern University των ΗΠΑ.

Κυριότερα έργα του: Politics and Ideology in Marxist Theory (NLB, 1977), Hegemony and Socialist Strategy (μαζί με την Chantal Mouffe) (Verso, 1985), New Reflections on the Revolution of our Time (Verso, 1990), The Making of Political Identities (επιμελητής) (Verso, 1994), Emancipation(s) (Verso, 1996), Contingency, Hegemony, Universality (μαζί με την Judith Bulter και τον Slavoj Žižek) (Verso, 2000), On Populist Reason (Verso, 2005), The Rhetorical Foundations of Society (Verso, 2014).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΛΑΚΛΑΟΥ

Για την επανάσταση της εποχής μας. Κοινωνική εξάρθρωση, ηγεμονία και ριζοσπαστική δημοκρατία, εισαγ.-μτφ. Γιάννης Σταυρακάκης, Nήσος, Αθήνα 1997.

Πολιτική και ιδεολογία στη μαρξιστική θεωρία: Καπιταλισμός, λαϊκισμός, φασισμός, μτφρ. Γρηγόρης Ανανιάδης, Εκδόσεις Σύγχρονα Θέματα, Θεσ/νίκη 1983.

Ernesto Laclau – Chantal Mouffe, Ηγεμονία και σοσιαλιστική στρατηγική: Προς μια δημοκρατική πολιτική, μτφρ. Αντώνης Γαλανόπουλος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Επέκεινα, Τρίκαλα 2021.

ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΛΑΚΛΑΟΥ

«Είναι δυνατόν να εξηγηθούν οι κοινωνικοί αγώνες εμμενώς;» (Βιβλιοκριτικό δοκίμιο για το βιβλίο των Μ. Hardt & A. Negri, Αυτοκρατορία), Σύγχρονα Θέματα, τχ. 82, Ιούνιος 2003, σσ. 89-94.

«Η δημοκρατία ανάμεσα στην αυτονομία και την ετερονομία», στο Θεόφιλος Τραμπούλης (επιμ.), Η απραγματοποίητη δημοκρατία, μτφρ. Ελεάννα Πανάγου, Futura, Αθήνα 2010.

«Hardt και Negri: Έχει ο Θεός!», μτφρ. Χρήστος Ηλιάδης, Σύγχρονα Θέματα, τχ. 114, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2011, σσ. 31-34.

«Λαϊκισμός: Τι σημασία έχει το όνομα», μτφρ. Γιώργος Κατσαμπέκης, Γρηγόρης Ανανιάδης, Σύγχρονα Θέματα, τχ. 110, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2010, σσ. 70-79.

«Ο θάνατος και η ανάσταση της θεωρίας της ιδεολογίας», μτφρ. Γιάννης Σταυρακάκης, Σύγχρονα Θέματα, τχ. 62, Ιανουάριος-Μάρτιος 1997, σσ. 25-31.

«“Σοσιαλισμός”, “Λαός” και “Δημοκρατία”. Ο μετασχηματισμός των ηγεμονικών λογικών», μτφρ. Γρηγόρης Ανανιάδης, Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 17º, 1983.

ΑΡΘΡΑ ΤΩΝ ΛΑΚΛΑΟΥ ΚΑΙ ΜΟΥΦ

Ernesto Laclau / Chantal Mouffe, «Μετα-μαρξισμός χωρίς διάθεση απολογίας», μτφρ. Δημήτρης Παπαζαχαρίας / Γρηγόρης Ανανιάδης, Σύγχρονα Θέματα, τχ. 130-131, Ιούλιος – Δεκέμβριος 2015, σσ. 135-155.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΚΛΑΟΥ

«Οι καρδιές, τα μυαλά και η ριζοσπαστική δημοκρατία» (Συνέντευξη των Λακλάου και Μουφ στο περιοδικό Red Pepper, Ιούνιος 1998), μτφρ. Θώμη Γάκη, Ιστοχώρος Κοίτα τον ουρανό (ημερ. ανάρτησης: 2 Μαρτίου 2015) (Πηγή: Red Pepper)

«Η αριστερά στην Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο λαϊκιστική» (Συνέντευξη στη Αναστασία Γιάμαλη), Η Αυγή, 10 Νοεμβρίου 2013.

«Θετικό σημάδι για την αλλαγή η ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ» (Συνέντευξη στον Τάσο Τσακίρογλου), Η Εφημερίδα των Συντακτών, 27 Οκτωβρίου 2013.

«Ο αναγκαίος λαϊκισμός» (Συνέντευξη του Ernesto Laclau στον Νίκο Χρυσολωρά), Σύγχρονα Θέματα, τχ. 110, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2010, σσ. 80-83 [Αναδημοσίευση: TVXS].

«Ernesto Laclau: Ο υπερασπιστής της ενδεχομενικότητας» (Συνέντευξη στην Αθηνά Αυγητίδου και την Ελένη Κούκου), Intellectum, τχ. 5, Δεκέμβριος 2008, σσ. 85-95.

ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΛΑΚΛΑΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

«Γιατί τα κενά σημαίνοντα έχουν σημασία στην πολιτική», ιστοχώρος Ταξικές Μηχανές die Bestimmung des Menschen, 19 Φεβρουαρίου 2013.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ

Δεληγιώργη, Αλεξάνδρα, «Η δημοκρατία ως άλυτο θεώρημα στη θεωρία του ριζικού δημοκρατικού φιλελευθερισμού των Ernesto Laclaou και Chantal Mouffe», Χρόνος, τχ. 55, 26 Νοεμβρίου 2017.

Κατσαμπέκης, Γιώργος, «Θεωρητικο-πολιτικές διαμάχες στον ορίζοντα του ενδεχομενικού: ηγεμονία, μετα-ηγεμονία και η ανάδυση του “νέου”: εισαγωγικές σημειώσεις», Σύγχρονα Θέματα, τχ. 114, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2011, σσ. 25-30.

Κιουπκιολής, Αλέξανδρος, «Αναστοχασμοί του Πολιτικού και νέα κοινά της ελευθερίας», Σύγχρονα Θέματα, τχ. 114, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2011, σσ. 57-70.

Μακρής, Σπύρος, «O Ernesto Laclau (1935-2014) και η μετανεωτερική προσέγγιση του πολιτικού και της δημοκρατίας», Θέσεις, τχ. 130, 2015, σσ. 117-134.

Μαυρίδης, Ηρακλής, «Ερνέστο Λακλάου: Για μια Σύγχρονη θεώρηση του Πολιτικού» Αξιολογικά, τχ. 14, Δεκέμβριος 2003.

Σταυρακάκης, Γιάννης, «Αντινομίες του φορμαλισμού: η κατά Laclau θεώρηση του λαϊκισμού και ο ελληνικός θρησκευτικός λαϊκισμός», Επιστήμη και Κοινωνία, τχ. 12, 2004.

Χρύσης, Αλέξανδρος, «Ο κομμουνισμός του Μαρξ ως κριτική στη “ριζοσπαστική δημοκρατία” του Ερνέστο Λακλάου», Τετράδια μαρξισμού, τχ. 01, Καλοκαίρι 2016.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Ανανιάδης, Γρηγόρης, «Αποχαιρετισμός – με ένα αναπάντητο ερώτημα», Η Αυγή / «Ενθέματα», Σάββατο 19 Απριλίου 2014. Δημοσιεύτηκε επίσης στα Σύγχρονα Θέματα, τχ. 124, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014, σσ. 12-13.

Δουζίνας, Κώστας, «Η τέλεια ισορροπία μεταξύ θεωρίας και πράξης» (Για τον Ερνέστο Λακλάου, 1935-2014), Η Εποχή, Σάββατο 19 Απριλίου 2014.

Κατσαμπέκης, Γιώργος, «Ριζοσπαστική δημοκρατία και συλλογικά κινήματα σήμερα», Η Αυγή της Κυριακής / «Αναγνώσεις», 25 Μαΐου 2014.

Παπανάγνος, Γιώργος, «Το φάντασμα του λαϊκισμού», Η Αυγή της Κυριακής / «Ενθέματα», Σάββατο 19 Απριλίου 2014.

Πρεντούλη, Μαρίνα, «Ερνέστο Λακλάου: Λαϊκισμός, εθνικισμός και ταξική πάλη», Η Εφημερίδα των Συντακτών, 13 Οκτωβρίου 2017.

——–, «Μια μεταμαρξιστική κοινότητα θεωρίας και πράξης» (Για τον Ερνέστο Λακλάου), Η Αυγή της Κυριακής / «Ενθέματα», Σάββατο 19 Απριλίου 2014.

Σταυρακάκης, Γιάννης, «Πολιτική θεωρία, “λαός” και ριζοσπαστική δημοκρατία: Ερνέστο, το τανγκό συνεχίζεται…», Η Αυγή / «Ενθέματα», Σάββατο 19 Απριλίου 2014. Δημοσιεύτηκε επίσης στα Σύγχρονα Θέματα, τχ. 124, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014, σσ. 14-15.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Κατσαμπέκης, Γιώργος, «Αποχαιρετώντας τον Ερνέστο Λακλάου», ιστοχώρος REDNotebook, 16 Απριλίου 2014.

Κιουπκιολής, Αλέξανδρος, «Ερνέστο Λακλάου: ο στοχαστής της ηγεμονίας μετά τον Γκράμσι», ιστοχώρος REDNotebook, 16 Απριλίου 2014. Δημοσιεύτηκε επίσης στα Σύγχρονα Θέματα, τχ. 124, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014, σσ. 13-14.

Παπαδόπουλος, Ραφαήλ, «Η ηγεμονία, το πολιτικό και η λαϊκιστική ρήξη στη σκέψη του Ερνέστο Λακλάου», ιστοχώρος Κοίτα τον Ουρανό, 10 Αυγούστου 2016.

Τσακίρης, Θανάσης, «Η κριτική του Ernesto Laclau σε ορισμένες θέσεις του Νίκου Πουλατζά για το κράτος και το φασισμό», Ιστότοπος Φιλοσοφία, οικονομία και πολιτική, 19 Απριλίου 2014.

Cava, Bruno, «Λατινική Αμερική και Podemos: Μεταξύ Ηγεμονίας και Πλήθους», μτφρ. Λάζαρος Καραβασίλης, Ιστοχώρος Κοίτα τον ουρανό (ημερ. ανάρτησης: 4 Ιουνίου 2015) (Πηγή: Upside Down World).

Keucheyan, Razmig, «Ernesto Laclau: Κατασκευάζοντας ανταγωνισμούς», μτφρ. Λάζαρος Καραβασίλης, Ιστοχώρος Κοίτα τον ουρανό (ημερ. ανάρτησης: 29 Απριλίου 2015) (Πηγή: Verso)

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ

Γιαλκέτσης, Θανάσης, «Σε αναζήτηση της ηγεμονίας» (για το βιβλίο: Ερνέστο Λακλάου & Σαντάλ Μουφ, Ηγεμονία και σοσιαλιστική στρατηγική, μτφρ. Αντώνης Γαλανόπουλος, επιμ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Επέκεινα 2021), Η Εφημερίδα των Συντακτών, 15-16 Μαΐου 2021.

Μαυρίδης, Ηρακλής, «Ριζοσπαστική δημοκρατία» (E. Laclau, Για την επανάσταση της εποχής μας), Το Βήμα, 10 Αυγούστου 1997.

Μπαρτσίδης, Μιχάλης, «Η αξία της πολιτικής» (για το βιβλίο: Ernesto Laclau – Chantal Mouffe, Ηγεμονία και σοσιαλιστική στρατηγική: Προς μια δημοκρατική πολιτική, μτφρ. Αντώνης Γαλανόπουλος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Επέκεινα, Τρίκαλα 2021), Η Εφημερίδα των Συντακτών, 17-18 Απριλίου 2021, σ. 86.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ

Ψηφιακό περιοδικό για τον Ε. Laclau: Ernesto Laclau: ο θεωρητικός της ηγεμονίας και του λαϊκισμού (Η ζωντανή σκέψη του Laclau και η πολιτική του κληρονομιά). Έκδοση του blog Κοίτα τον Ουρανό, 2015.

«Μνήμη Ερνέστο Λακλάου (1935-2014)», Σύγχρονα Θέματα, τχ. 124, Ιανουάριος – Μάρτιος 2014, σσ. 12-15.

«Ε. Λακλάου: Ο θεωρητικός της ηγεμονίας, του λαϊκισμού και της ριζοσπαστικής δημοκρατίας», Η Αυγή / «Ενθέματα», Σάββατο 19 Απριλίου 2014.

«Φάκελος Ηγεμονία, αντι-ηγεμονία και βιοπολιτικό πλήθος: Η διαμάχη. Στοχασμοί για τη ριζική αλλαγή στην εποχή μας. Ernesto Laclau, Chantal Mouffe, Slavoj Žižek, Michael Hardt, Antonio Negri», επιμέλεια φακέλου: Αλέξανδρος Κιουπκιολής / Γιώργος Κατσαμπέκης, Σύγχρονα Θέματα, τχ. 114, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2011, σσ. 24-70.

ΟΜΙΛΙΕΣ ΓΙΑ ΛΑΚΛΑΟΥ

Διαδικτυακή εκδήλωση: «Ηγεμονία, Αντιηγεμονία και δημοκρατικός μετασχηματισμός. Μια συζήτηση με αφορμή την ελληνική έκδοση του βιβλίου των Ερνέστο Λακλάου – Σαντάλ Μουφ, Ηγεμονία και σοσιαλιστική στρατηγική», Σάββατο 13 Μαρτίου 2021, 18.30. Διοργάνωση: Δίκτυο για τη Δημοκρατική Μεταρρύθμιση του Κράτους – Via Publica. Ομιλητές: Αλέξανδρος Κιουπκιολής (Αναπλ. Καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας ΑΠΘ, Επιμελητής της έκδοσης), Αντώνης Γαλανόπουλος (Υποψήφιος Διδάκτορας Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ, Μεταφραστής της έκδοσης), Γιάννης Σταυρακάκης (Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, ΑΠΘ), Μαρίνα Πρεντουλή (Αναπλ. Καθηγήτρια Πολιτικής και Μέσων Ενημέρωσης, Πανεπιστήμιο Ανατολικής Αγγλίας). Τη συζήτηση συντονίζει ο Μιχάλης Μπαρτσίδης (Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου «Ν.Πουλαντζάς»). Η εκδήλωση θα μεταδοθεί live από τη Σελίδα: https://www.facebook.com/Δίκτυο-για-τη-Δημοκρατική-Μεταρρύθμιση-του-Κράτους-Via-Publica-106293970910614.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Wikipedia/Ernesto_Laclau

Centre for Theoretical Studies, University of Essex

Ideology and Discourse Analysis network