Bergson, Henri

Henri-Louis Bergson (Ανρί-Λουί Μπεργκσόν, 1859-1941)

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Εισαγωγή στη μεταφυσική, εισαγωγή-μτφρ. Νίκος Μακρής, Αθήνα, Εκδόσεις Δρόμων, 2006.

Εισαγωγή στη φιλοσοφία, μτφρ. Κ.θ. Παπαλεξάνδρου, Αθήνα, Δίφρος, 1962 (πρόκειται για μετάφραση της εκτενούς εισαγωγής, σε δύο μέρη, της δεύτερης και τελευ­ταίας συναγωγής «δοκιμίων και κειμένων διαλέξεων» του Μπερξόν, η οποία δημοσιεύθηκε το 1934 με τίτλο La pensée et le mouvant [H σκέψη και το κινούμενο]).

Η δημιουργική εξέλιξη, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης — Γιάννης Πρελορέντζος, επίμετρο Γιάννης Πρελορέντζος, Αθήνα, Εκδόσεις Πόλις, 2005.

Παλαιότερη έκδοση: Η δημιουργός εξέλιξις, πρόλογος και μτφρ. Κωνσταντίνος Θ. Παπαλεξάνδρου, Αθήναι, Εκδοτικός οίκος Γ.Ι. Βασιλείου, σειρά «Φιλοσοφική και κοινωνιολογική βιβλιοθήκη», 1925.

Η διανοητική προσπάθεια, μτφρ. Έλλη Λαμπρίδη, Αθήναι, Βιβλιακά Καταστήματα Γεωρ. Η. Καλέργη, σειρά «Μελέτες», Ιανουάριος 1929, 47 σελ.

Η ενέργεια του νου, μτφρ. Σοφία Χατζηπέτρου, Ηριδανός, Αθήνα 2016.

Η σκέψη και η κίνηση, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, Ηριδανός, Αθήνα 2017.

Οι δύο πηγές της ηθικής και της θρησκείας, μτφρ. Βασίλης Τομανάς, Θεσσαλονίκη, Νησίδες, 2006.

Παλαιότερη έκδοση: Οι δυο πηγές της ηθικής και της θρησκείας, πρόλογος και μτφρ. Β.Ν. Τατάκης, Αθήναι, Εκδοτικός οίκος Γεωργίου Παπαδημητρίου, σειρά «100 Αθά­νατα έργα»,1951.

Τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, σειρά «Μείζονα Φιλοσοφικά», 1998.

Το γέλιο, μτφρ. Βασίλης Τομανάς, Αθήνα, Εξάντας, σειρά «Νήματα», 1998.

Παλαιότερη έκδοση: Το γέλοιο, μτφρ. Νίκος Καζαντζάκης, Εν Αθήναις, Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Δ. Φέξη, σειρά «Φιλοσοφική και κοινωνιολογική βιβλιοθήκη Φέξη», 1914. Επανέκδοση (με τίτλο εξωφύλλου Το γέλιο), 1965.

Το όνειρο, μτφρ. Πολυξένη Ζινδριλή, Επέκεινα, Αθήνα 2016.

Ύλη και μνήμη: Δοκίμιο για τη σχέση σώματος και πνεύματος, μτφρ. Πολυξένη Ζινδριλή, Δημήτρης Υφαντής, Ροές, Αθήνα 2013.

Φαντάσματα και όνειρα. Ψυχή και σώμα, μτφρ. Ανδρέας Δαλέζιος, Αθήναι, Εκδόσεις X. Γανιάρη, 1927.

ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

«Αλήθεια και πραγματικότης», μτφρ. Β.Κ.Π., Γράμματα (περιοδικό της Αλεξάνδρειας), τόμ. 1, τχ. 1911,σ. 110-117.

«Η συνείδηση και η ζωή», μτφρ. Πολυξένη Ζινδριλή, επιμέλεια Γιάννης Πρελορέντζος, Δωδώνη, Μέρος Τρίτο (επιστημονική επετηρίδα του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγω­γικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστη­μίου Ιωαννίνων), 34ος τόμ., Ιωάννινα, 2005-2007, σ. 97-119.

«H φιλοσοφική ενόραση», μτφρ. Κ.Θ. Παπαλεξάνδρου, Εποπτεία, τχ. 1 (Απρίλιος 1976), αφιέρωμα στο ερώ­τημα: «Τι είναι φιλοσοφία», σσ. 23-32.

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ

Αναστασιάδης, Ήλίας, Savigny, Ihering, Bergson, Εν Αθήναις, τυπ. Ζαγκουρόγλου, 1916.

Αποστολόπουλος, Θεόδωρος, Μπερξόν και θρησκεία. Κριτικό φιλοσοφικό δοκίμιο απάνω στις θέσεις του Μπέρξον για την ηθική και τη θρησκεία, Αθήνα, 1988.

Ζινδριλή, Πολυξένη, Από τη συνείδηση στη συνειδητότητα. Η συμβολή του Henri Bergson, Επέκεινα, Τρίκαλα 2015.

——–, Ιχνηλατώντας το ωραίο με οδηγό την φιλοσοφία του Μπερξόν, Έννοια, Αθήνα 2020.

Ιμβριώτης, Γιάννης, Η φιλοσοφία του Μπερξόν, Θεσσαλονί­κη, Τυπογραφείο Τριανταφύλλου, 1939.

Πρελορέντζος, Γιάννης, Γνώση και μέθοδος στον Bergson, Ευρασία, Αθήνα 2012.

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ

Βουγιούκα, Αθηνά, Η ποίηση της πραγματικότητας και η πραγματικότητα της ποίησης. Η Αναφορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη, Αθήνα, Εκδόσεις Κλεψύδρα, 1999, ιδ. σ. 145-178.

Γιαννόλας, Β., Ευθύνη και ελευθερία, Κάφο, 1921, σ. 36-41.

Μακρής, Νίκος, Τα μεταφυσικά θεμέλια της μυστικής, β ‘ έκδοση βελτιωμένη, Αθήνα, Εκδόσεις Δρόμων, 2008, σ. 5, 30, 36-37, 50, 92-93 και 135.

Μουρέλος, Γιώργος, Μεταμορφώσεις του Χρόνου, Θεσσαλο­νίκη, Εκδόσεις Κωνσταντινίδη, σειρά «Δοκίμιο», 1971, σ. 12- 14 & 119.

——–, Θεμελιώδεις έννοιες της σύγχρονης φι­λοσοφίας και επιστημολογίας, Θεσσαλονίκη, Εγνατία, σειρά «Φιλοσοφική βιβλιοθήκη», 1976, σ. 23,35,40, 71, 79, 153, ιδ. σ. 84-87.

Μουτσόπουλος, Ευάγγελος, Φιλοσοφικοί προβληματισμοί, τόμ. πρώτος: «Συνείδησις και δημιουργία», Αθήναι, Εκδόσεις Π. Τζουνάκου, 1971, ιδ. «Οντολογική διάρκεια και συνείδησις» (σ. 36-38) και «Χρονικαί και “καιρικαί” κατηγορίαι» (σ. 97-123).

——–, Η πορεία του πνεύματος, τόμ. πρώτος: «Τα όντα», Αθήναι, Ερμής, 1974, σ. 36, 49-50, 58, 62-63,73,80-81, 101, 109,113-114, 119,125-126,129-131, 132,133,134,138,140,170,175,190-191,192,197,213,214, 216-217,242,252 και 275-276.

——–, Η πορεία, του πνεύματος, τόμ. δεύτερος: «Αι ιδέαι», Αθήναι, Ερμής, 1975, σ. 11-13, 20, 22- 23,30-31,38-39,46-47,69-70, 78-79, 89-90, 110, 165-166, 214-215,232-234 και 292-299.

——–, Φιλοσοφικοί προβληματισμοί, τόμ. δεύτερος: «Αναδρομαί και αναδομήσεις», Αθήναι, 1978, ιδ. το άρθρο: «Από του “ρεύματος νοήσεως” εις την “συνειδη­σιακήν ροήν”: ο εκμπεργκσονισμός του πραγματισμού» (σ. 359-368), καθώς και σ. 470-472.

——–, Φαινομενολογία των αξιών, Αθή­ναι, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Αθηνών, β ‘ έκδοση, 1981, σ. 5- 6,42,50,54-55 και 62.

——-, Φιλοσοφία της καιρικότητος, Αθήνα, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 1984, ιδ. σ. 28, 41-42,48-50, 64,73,90,144 και 180.

——–, Οι αισθητικές κατηγορίες. Ει­σαγωγή σε μιαν αξιολόγηση του αισθητικού αντικείμενου, 2η έκδοση επαυξημένη και εικονογραφημένη, Αθήνα, Εκδόσεις Αρσενίδη, 1996, σ. 40, 60 και 61 και οι αντίστοιχες επισημειώσεις.

Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χαρά, Miguel de Unamuno. Μια ιστορική κατάθεση του μύχιου, Αθήνα, Εκδόσεις Καρδα­μίτσα, 1993, υποενότητα Γ.ν.: «Ουναμούνο και Μπεργκσόν» (σσ. 82-84).

Μπανάκου-Καραγκούνη, Νίκη-Χαρά, Διαστάσεις του ορα­τού. Η φιλοσοφία της τέχνης στο έργο του Μ. Merleau-Ponty, 2η έκδοση, Αθήνα, Εκδόσεις Έννοια, 2008 (1η έκδοση Αθήνα 2002), σ. 29-31,76,128-130,258,276,285,392-393 και 395.

Μπιτσάκης, Ευτύχης, Το είναι και το γίγνεσθαι, 3η έκδοση, ξαναδουλεμένη και συγχρονισμένη, Αθήνα, I. Ζαχαρόπουλος, σειρά «Σύγχρονη φιλοσοφική βιβλιοθήκη», 1983, σ. 276-277, 390,401,404 και 406.

Μποζώνης, Γεώργιος, Σύγχρονες φιλοσοφικές θεωρίες, Αθή­να, 1983, σ. 19-27.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ

Αθανασάκης, Δημήτρης, «Ο Bergson και το πρόβλημα του χρόνου», Νεύσις, τχ. 16,2007, σ. 65-87.

Αναστασοπούλου-Καπογιάννη, Θεώνη, «Η έννοια της νόησης στην μπερξονική φιλοσοφία», Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώ­ρηση, τόμ. 7, τχ. 21, Σεπτέμβριος 1990, σ. 235-246.

——–, «Από το υποκείμενο στο αντικείμενο. Υποκειμενικότητα και γνώση», Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, τόμ. 8, τχ. 24, Σεπτέμβριος 1991, σ.247-266.

——-, «Αριστοτελικές απη­χήσεις στη γαλλική φιλοσοφία της ζωής», στο Αθήνα και Εσπερία. Οι επιδράσεις της αρχαίας Αθήνας στη διαμόρφωση του σύγχρονου δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού (πρακτικά Γ Πανελληνίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας της Εταιρείας Αριστοτε­λικών Μελετών «Το Λύκειον»), επιμέλεια εκδόσεως: Δημή- τριος Ν. Κούτρας, Αθήνα, Αφοί Παπαδάκη, 2001, σ. 19-30.

——–, «Το πρόβλημα της ελευθερίας και η έννοια της ζωής στον Η. Bergson», Δωδώνη, Μέρος Τρίτο, 33ος τόμ., Ιωάννινα, 2004, σ. 233-252.

——–, «Παράμετροι μιας υπόρρητης ηθικής στην μπερξονική φιλοσοφική βιολογία», Φι­λοσοφία (Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φι­λοσοφίας, Ακαδημία Αθηνών), τόμ. 40, 2010, σ. 434-448.

Ανδρούτσος, Χρήστος, «Henri Bergson», Επιστημονική Επε­τηρίς του Πανεπιστημίου Αθηνών, 13, 1916-1917, σ. 3-25. Το άρθρο αυτό αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο του ιδίου, Τολστόη (Τolstoi), Νίτσε (Nietzsche), Μπέργσον (Bergson), Αθήναι, Τύποις Ι.Α. Αλευροπούλου, 1930.

Βανταράκης, Ευάγγελος, «Ο δημιουργός χρόνος», Νέα Εστία, έτος 74, τόμ. 147, τχ. 1722 (αφιέρωμα στον Κορνήλιο Καστοριάδη), Απρίλιος 2000, σ. 646-663, ιδ. σ. 649-653, 657- 660 και 663.

Βάρσος, Γιώργος, «Ζητούμενα μιας μεταφυσικής της μνή­μης. Μπένγιαμιν και Μπερξόν», Αξιολογικά (εξαμηνιαία έκδο­ση θεωρίας και κριτικής, Αθήνα, Εκδόσεις Νήσος και Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα), τχ. 22: «Μπένγιαμιν. Ιστορία και διαλε­κτική», Νοέμβριος 2009, σ. 161-180.

Βουγιούκα, Αθηνά, «Μπερξονικές μεταμορφώσεις στην Ανα­φορά στον Γκρέκο του Νίκου Καζαντζάκη», Πεπραγμένα επιστημονικού διημέρου Νίκος Καζαντζάκης — Σαράντα χρό­νια από το θάνατό του, 1-2/11/1997, Έκδοση της Δημοτικής Πολιτιστικής Επιτροπής Χανίων, 1998.

Γάγγας, Σπύρος, «Πρόλογος. Georg Simmel. Ένας ξένος και πλάνης στην κοινωνιολογική θεωρία», στο Georg Simmel, Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα, μτφρ. Γιώργος Σαγκριώτης — Όλγα Σταθάτου, επιμέλεια Σπύρος Γάγγας — Κώστας Θ. Καλφόπουλος, Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2004, σ. 61-62, 72 και 84.

Γκουτζινοπούλου, Αθηνά, «Η ενορασιακή διάσταση του όντος στη φιλοσοφία του Henri Bergson», Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, τόμ. 21, τχ. 63, Σεπτέμβριος 2004, σ. 235-256.

Δημαράς, Κωνσταντίνος, «Henri Bergson», Νέα Εστία, τόμ. 29, τχ. 338,1941, σσ. 73-74.

Ζινδρίλη, Πολυξένη, «Γυναίκα και δημιουργικότητα στη φιλοσοφία του Henri Bergson», Δωδώνη, Μέρος 3^ο, Αφιέρωμα στον ομότιμο κ. καθ. Χρήστο Τέζα, τ. 35^ος, Ιωαν/να 2008-2010, σσ. 79-92.

——–, «Η παιδαγωγική αξία του γέλιου στη φιλοσοφία του Henri Bergson», Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, τόμ. 27, τχ. 81, Σεπτέμβριος 2010, σσ. 251-267.

——–, «Περί της συνείδησης της ζωής και του θανάτου ή περί του εν ζωή θανάτου. Μια διερεύνηση αναφορικά με το πώς και πότε πρέπει να πεθαίνουμε, υπό το πρίσμα της φιλοσοφικής οπτικής του Μπερξόν και του Γκουρτζίεφ», Φιλοσοφείν, τχ. 26, 2022, σσ. 213-239.

Καζαντζάκης, Νίκος, «Η. Bergson», Δελτίον Εκπαιδευτικού Ομίλου, τόμ. Β’, 1913, σ. 310-334· τμήμα του άρθρου αυτού (σ. 310-320) περιλαμβάνεται στην ανθολογία της Ρωξάνης Δ. Αργυροπούλου, Η φιλοσοφική σκέψη στην Ελλάδα από το 1828 ως το 1922, τόμ. Β ‘: Η φιλοσοφία μεταξύ επιστήμης και θρησκείας (1876-1922), Αθήνα, Εκδόσεις «Γνώση», σειρά «Φιλοσοφική και πολιτική βιβλιοθήκη», 1998, σ. 562-574.

Καραγιάννης, Γεώργιος, «Οι θεμελιώδεις αρχές της διαλε­κτικής του Hegel και του Marx κατ’ αναφοράν προς τη φιλοσο­φία του Bergson», στον συλλογικό τόμο: Ελληνική Φιλοσοφι­κή Εταιρεία, Η διαλεκτική, επιμελητής εκδόσεως Κωνστα­ντίνος Βουδούρης, Αθήνα, 1988, σ. 170-177.

Καρκαγιάννη, Μαργαρίτα, «Μνήμη, χρόνος κι εμπειρία: Benjamin και Bergson», Αξιολογικά, τχ. 32, Φθινόπωρο 2020, σσ. 57-74.

Καστανάκη, Αγγέλα, «Η μπερξονική φιλοσοφία και η επίδρασή της», Αναγέννηση, φυλλάδιο 1ο, Σεπτέμβρης 1926, σ. 328-331.

Λαμπρίδη, Έλλη, Ο Μπερξόν και η φιλοσοφία του, Αθήναι, Βιβλιακά Καταστήματα Γεωρ. Η. Καλέργη, σειρά «Μελέ­τες», Ιανουάριος 1929, 48 σελ.

——–, «(Μια άλλη άποψη για τον Μπέρξον)», Εποχές, τχ. 32, Δεκέμβριος 1965, σ. 80-81.

Μαγγίνη, Γκόλφω, «Ο Bergson και η φαινομενολογία», Αριάδνη (επιστημονικό περιοδικό της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Εκδόσεις Ψυχογιός), τχ. 15, 2010, σ. 125-154.

Μακρής, Νικόλαος, «Οι αρχές της θρησκείας στη φιλο­σοφία του Bergson», στου ιδίου, Ο κρύφιος λόγος, Αθήνα-Γιάννινα, «Δω­δώνη», 1990, σσ. 188-192.

Μαρκάτη, Αγάθη, «Η επιθυμία και ο χρόνος στο “Σώμα, θυ­μήσου όχι μόνο το πόσο αγαπήθηκες”», Θέματα λογοτεχνίας, τχ. 39 (αφιέρωμα στη Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου), 2008, σ. 79-85 και 125-154.

Μοσχονάς, Σπόρος, «Το φιλοσοφικό σύστημα του Henry Bergson – Φιλοσοφία της ζωής», Φιλοσοφία και Παιδεία (πε­ριοδική έκδοση της Ένωσης Καθηγητών για την Προαγωγή της Φιλοσοφίας στην Εκπαίδευση), έτος 13ο, τχ. 42, Μάιος- Αύγουστος 2007, σ. 19-22.

Μουρέλος, Γεώργιος, «Η αναβίωση των μπερξονικών μελε­τών», Εποχές, τχ. 9, Ιανουάριος 1964, σ. 64-66.

——-, «Henri Bergson. Η ενότητα της φιλοσο­φίας του. Εισήγηση και εκλογή κειμένων από τον Γιώργο Μουρέλο», Εποχές, τχ. 30, Οκτώβριος 1965, σ. 84-100.

Μουρέλος, Γιώργος, Θεμελιώδεις έννοιες της σύγχρονης φι­λοσοφίας και επιστημολογίας, Θεσσαλονίκη, Εγνατία, σειρά «Φιλοσοφική βιβλιοθήκη», 1976, σ. 23,35,40, 71, 79, 153, ιδ. σ. 84-87.

Μουτσόπουλος, Ευάγγελος, «Η κριτική της πλατωνικής φι­λοσοφίας παρά Bergson», Αθηνά (Σύγγραμμα περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας), τόμ. 66ος, Εν Αθήναις, Τύποις Μηνά Δ. Μυρτίδου, 1962, σ. 192-283· 2η έκδοση Θεσσαλονίκη, Γαρταγάνης, 1966· 3η έκδοση Γαλλική έκδοση: La critique du platonisme chez Bergson, Αθήνα, Éditions Grigoris, 1980· 4η έκδοση Παρίσι, Vrin, 2000.

Μπαγιόνας, Αύγουστος, «Γύρω στον Μπέρξον» (βιβλιοκρισία της μελέτης του G. Mourélos: Bergson et les niveaux de réalité, Παρίσι, P.U.F., 1964), Εποχές, τχ. 35, Μάρτιος 1966, σ. 264- 266.

Μπανάκου-Καραγκούνη, Νίκη-Χαρά, «Αναγνώσεις του έρ­γου του Bergson από τον Merleau-Ponty», Φιλοσοφία (Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας, Ακαδη­μία Αθηνών), τόμ. 38, 2008, σ. 273-286.

Μποζώνης, Γεώργιος, «Μνήμη Bergson», Νέα Εστία, τόμ. τχ. 1299, Αθήναι, 15 Αυγούστου 1981, σ. 1066-1070.

——–,  «Ο Bergson πέρα από τον υλισμό», Νέα Εστία, τόμ. 131, τχ. 1550, Αθήνα, 1 Φεβρουάριου 1992, σ.154-158.

Μποτουροπούλου, Ιφιγένεια, «Ο απόηχος της Évolution créatrice του Bergson στην κίνηση των ιδεών στη Γαλλία και η υποδοχή του φιλοσόφου στην Ελλάδα», Σύγκριση / Comparaison 20 (2010), 181-193.

Ξεφλούδας, Στέλιος, «Ανρί Μπερξόν», Νέα Εστία, τόμ. 49, τχ.574,1951, σ. 759.

1. Οικονομίδης, Γιάννης, «Οι δύο πηγές της ηθικής και της θρησκείας του Henri Bergson», Ιδέα (Αθήναι, Εκδόσεις Μ. Σαλιβέρου), τόμ. 1ος, τχ. 1, Ιανουάριος 1933, σ. 18-46.
2. Οσμό, Πιερ, «Περί της ίδιας ζωτικότητας των φιλοσοφιών της ζωής ή πώς ο Νίτσε και ο Μπερξόν τρέφονται από τις επι­στήμες», επίμετρο στο Νίτσε, Η γέννηση της τραγωδίας ή ελληνισμός και απαισιοδοξία, μτφρ.-σχόλια Χρήστος Μαρσέλλος, επίμετρο Μάρκος Τσέτσος και Πιερ Οσμό, Αθήνα, Εκδό­σεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», σειρά «Φιλοσοφία», 2009, σ.223-235.
3. Ουσκατέσκου, Γεώργιος, Προφήτες της Ευρώπης: Οσ6άλδος Σπεγκλερ, Έρμαν Κάιζερλινγκ, Ερρίκος Μπερξόν, Νικό­λαος Μπέρντιαεφ, Άρνολδος Τόυνμπη, μτφρ. Γ.Δ. Χουρμουζιάδη, Αθήναι, Γ. Νικολετάκη, 1967.
4. Παπαγιώργης, Κωστής, Περί μνήμης, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008, σ. 201-228: «Η μπερξονική μνήμη» και σ. 243-256: «Ο κωδίκελλος του Μπερξόν».
5. Παπαδοπούλου, Περσεφόνη, Η φιλοσοφία του Bergson, Εν Αθήναις, 1938.
6. Παπαθανασόπουλος, Δημ., «Το νόημα της “θέας” και το κύ­ρος του πνεύματος», Ακτίνες, έτος 48ο, Νοέμβριος 1985.

Παπαλεξάνδρου, Κωνσταντίνος, «Πρόλογος του μεταφρα- στού», στο Henri Bergson, Η δημιουργός εξέλιξις, μτφρ. Κων­σταντίνος Θ. Παπαλεξάνδρου, Αθήναι, Εκδοτικός οίκος Γ.Ι. Βασιλείου, 1925, σ. 3-77.

1. IIαπανούτσος, Ευάγγελος, Ο πραγματισμός ή ουμανισμός. Ανάπτυξις και κριτική των θεωριών ενός μεγάλου ρεύματος της συγχρόνου φιλοσοφίας, Αλεξάνδρεια, 1924, μέρος Β’, κεφ. 2 : «Η Γνωσιολογία του Bergson και η σχέσις αυτής προς τον Πραγματισμόν» (σ. 217-260).
2. Παπανούτσος, Ευάγγελος, «Η φιλοσοφία του Henri Bergson», Νέα Ζωή (Αλεξάνδρεια-Αθήναι), τόμ. 12, τχ. 5, Ιούνιος 1924, σ. 71-89.
3. Παπανούτσος, Ευάγγελος, Ο κόσμος του πνεύματος. Αισθη­τική, Οριστική έκδοση, Αθήνα, Ίκαρος, 1976 (1η έκδοση 1948), σ. 39,68,136,233,281.283-287, 289,292,296-297, 298,299,300,301-302,419 και 427.
4. Παπανούτσος, Ευάγγελος, Ο κόσμος του πνεύματος. Ηθική, 2 τόμοι, Ε’ έκδοση, Αθήνα-Γιάννινα, Εκδόσεις «Δωδώνη», 1995 (1η έκδοση 1949), σ. 296,394,444,446,455,514, 588, 594,605 και
5. Παπανούτσος, Ευάγγελος, Ο κόσμος του πνεύματος. Γνω­σιολογία, Αθήνα, Εκδόσεις «Νόηση», σειρά «Φιλοσοφία», 2002 (1η έκδοση Αθήνα, Ίκαρος, 1953), σ. 111,184,192,258, 279,280,281,306,317,319,320,375 και 441.
6. Παπανούτσος, Ευάγγελος, Φιλοσοφία και παιδεία, Αθήνα, Ίκαρος, 1977 (1η έκδοση Αθήνα 1957), σ. 23,34-45, 47,48 και
7. Παπανούτσος, Ευάγγελος, Φιλοσοφικά προβλήματα, Β’ έκ­δοση, Αθήνα, Ίκαρος, 1978 (1η έκδοση Αθήνα 1964), σ. 57, 212 και 217.

Παπανούτσος, Ευάγγελος, Ψυχολογία, βελτιωμένη έκδοση, Αθήνα, Εκδόσεις «Νόηση», σειρά «Φιλοσοφία», 2008 (1η έκ­δοση 1971), σ. 100.

1. Πελεγρίνης, Θεοδόσης, Εμπειρία και πραγματικότητα, Αθή­να, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1982, σ. 239-242.
2. Πελεγρίνης, Θεοδόσης, Εγχειρίδιον παθών, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2009 (1η έκδοση 2008), σ. 125-139: «Ανρί ο παι- δοκτόνος» και οι αντίστοιχες επισημειώσεις: σ. 380-381.
3. Πρελορέντζος, Γιάννης, «Ένα μεταπτυχιακό μάθημα σύγ­χρονης φιλοσοφίας με θέμα: “Εισαγωγή στη φιλοσοφία του Henri Bergson”», πρακτικά της επιστημονικής ημερίδας: Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Συνιστά παράδειγμα το μάθημα της φιλοσοφίας;, επιμέλεια Π. Νούτσος, Ιωάννινα, Τομέας Φι­λοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 2003, σ. 47-78.
4. Πρελορέντζος, Γιάννης, «Η προβληματική του χρόνου στη φιλοσοφία του Henri Bergson», πρακτικά του επιστημονικού συμποσίου: Μορφές κατανόησης και διαχείρισης του χρόνου, επιμέλεια Π. Νούτσος, Ιωάννινα, Τομέας Φιλοσοφίας του Πα­νεπιστημίου Ιωαννίνων και Πολιτιστικός Σύλλογος Καπεσό- βου «Αλέξης Νούτσος», 2005, σ. 49-78.
5. Πρελορέντζος, Γιάννης, «Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τη φιλοσοφία του Henri Bergson», επίμετρο στο Ερρίκος Μπερξόν, Η δημιουργική εξέλιξη, μτφρ. Κωστής Παπαγιώρ- γης — Γιάννης Πρελορέντζος, Αθήνα, Εκδόσεις Πόλις, 2005, σ.349-527.

Πρελορέντζος, Γιάννης, «Προσεγγίσεις πτυχών της αριστο­τελικής φιλοσοφίας από τον Henri Bergson», στον αφιερωματικό τόμο στον καθηγητή Δημήτριο Ν. Κούτρα: Vita Contemplativa. Βίος θεωρητικός, Αθήνα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2006, σ. 433-457.

1. Πρελορέντζος, Γιάννης, «Προφιλοσοφικές και φιλοσοφικές “τροφές” του Emmanuel Lévinas», Νέα Εστία, τχ. 1814, Σε­πτέμβριος 2008, ιδ. σ. 407-418.
2. Πρελορέντζος, Γιάννης, «Όψεις της επανόδου του Bergson στο φιλοσοφικό προσκήνιο», θα δημοσιευθεί στα πρακτικά του διε­θνούς συνεδρίου με θέμα «Η φιλοσοφία σήμερα», που διοργανώ- θηκε, στη μνήμη του Κοσμά Ψυχοπαίδη, από το Τμήμα Φιλο­σοφικών και Κοινωνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ρέθυμνο, 18-20 Νοεμβρίου 2005).
3. Πρελορέντζος, Γ ιάννης, «Ο Merleau-Ponty ως κριτικός ανα­γνώστης του Bergson», θα δημοσιευθεί στα πρακτικά του πα­νελλήνιου επιστημονικού συνεδρίου με θέμα: «Maurice Merleau-

Ponty: εκατό χρόνια από τη γέννησή του», που διοργανώθηκε από τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Ιω­άννινα, 5 Μαρτίου 2008).

5. P., «Έλλης Λαμπρίδη, Ο Μπερξόν και η φιλοσοφία του», Νέα Εστία, 53, 1929, σ. 195-197.
6. Ράίζης, Μ.Β., «Μπερξόν και μπερξονισμός στον Έλιοτ», Νέα Εστία, 124, 1988, σ. 16-29.

Ρωμανός, Κωνσταντίνος, Οικείωσις. Η ιδέα ενός αισθητικού ανθρωπισμού με αφετηρία τη φιλοσοφία της ζωής’του Ανρί Μπερξόν, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, Αθήνα, Εκδόσεις Τυπωθήτω — Γιώργος Δαρδανός, σειρά «Παραφερνάλια», 2001.

1. Ρωμανός, Κωνσταντίνος, Απολιθωμένη ζωή ή κυριαρχία της ποσότητας στη μηχανιστική κοσμοθεώρηση, Αθήνα, Ελληνι­κά Γράμματα, 2002, μέρος Β’: «Η μπερξονική κριτική της ποσότητας ως γενική θεωρία αλλοτρίωσης του παρόντος» (σ. 93-142).
2. Τέσσερης, Παναγιώτης, «Η φιλοσοφία του Μπερξόν (Θεωρία του περί “δημιουργικής εξελίξεως”)», Νέο Σχολείο, τχ. 227- 228, 1969, σ. 456-459.
3. Τζαβάρας, Θανάσης, «Ο Bergson και η γαλλική νευροψυχιατρι- κή παράδοση», Νεύσις, τχ. 8, καλοκαίρι 1999, σ. 55-69 [πρώτη δημοσίευση στα αγγλικά: Athanase Tzavaras, «Bergson and die French Neuropsychiatrie tradition», στο A.C. Papanicolaou και P. A. Y. Gunter (επι \x^), Bergson and Modem Thought. Towardsa UnifiedScience, Chur (Ελβετία), Harwood Academic Publishers, 1987, σ. 187-200],
4. Φαράκλας, Γιώργος, υποσημειώσεις στη μεταφρασμένη από τον ίδιο συλλογή δοκιμίων του Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, Σημεία, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2005, σ. 295-314: «Ο αυτοδημιουργούμενος Μπερξόν».
5. Φαραντάκης, Πέτρος, Μετά την ηθική. Ο επιστημολογικός παρεμβατισμός του περιοδικού Νεύσις (τεύχη 1-10), Αθήνα, 2009, σ.73-80, 81,109-110,123,127,149 και 150.

Χατζιδάκης, Μιχαήλ, Ο υλιστικός ρωμαντισμός και η φιλο­σοφία του Henri Bergson, Εν Αθήναις, Τύποις Γ. Καραμολέγκου, 1940, 40 σελ.

1. Assmus, W., «Ο δικηγόρος της φιλοσοφίας της ενόρασης. Ο Μπέρξον και η κριτική του διανοητικισμού», μτφρ. Θ. Σ(κουρ- λής), Νέα Επιθεώρηση, Α’, Ιαν.-Δεκ. 1928, σ. 311-313,336- 343 και 364-372.
2. Cohen, D., «Μπερξωνισμός. Η γνώση της διάρκειας, το αντι­κείμενο της φιλοσοφίας και η θεωρία της γνώσης στη φιλοσο­φία του Μπέρξων», μτφρ. Ν. Τσιγαδάς, Γράμματα, τόμ. 4, τχ.37,1917,σ.119-122.
3. HenriBergson: εκατό χρόνια από την Evolution créatrice, πρακτικά του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου, που διοργανώθηκε από τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Ιωάννινα, 13 Δεκεμβρίου 2007) (υπό έκδοση).
4. Lévy, Bernard-Henri, Ο αιώνας του Σαρτρ, μτφρ. Τιτίκα Δη- μητροψλια, Αθήνα, Εκδόσεις Scripta, σειρά «Βιογραφία», 2004, σ. 109-118.
5. Vieillard-Baron, Jean-Louis, Κείμενα παιδείας. Henri Bergson, επιμέλεια σειράς: Κάίλα Μαρία — Berger Guy — Θεο- δωροπούλου Έλενα, Αθήνα, Ατραπός, 2001.
6. Wildon Carr, Η., Bergson. Η φιλοσοφία της μεταβολής, μετά- φρασις εκ του αγγλικού υπό Α.Κ.Ι., Εν Λονδίνω, Τυπογραφεία Γεωργίου Σ. Βελώνη, 1915.
7. Αργυροπούλου, Ρωξάνη, «Εισαγωγή» στην ανθολογία την οποία επιμελήθηκε με τίτλο: Η φιλοσοφική σκέψη στην Ελλάδα από το 1828ως το 1922, τόμ.. Β’, Αθήνα, Εκδόσεις «Γνώση», σειρά «Φιλοσοφική και πολιτική βιβλιοθήκη», 1998, σ. 43 και 47-50.
8. 1. Γεωργίου, Θεόδωρος, Η φιλοσοφική σκέψη στον 20ό αιώνα, Αθήνα, Futura, 2003, κεφ. 15: «Ενόραση και διάρκεια στη φι­λοσοφία του Bergson» (σ. 105-110).
   2. Γεωργούλης, Κ.Δ., Αι σύγχροναι φιλοσοφικαίκατευθύνσεις, Β’ έκδοση, Αθήνα, Εκδόσεις ΓΙαπαδήμα, σειρά «Φιλοσοφική και παιδαγωγική βιβλιοθήκη», 1973, σ. 18-22,30-31,33,34- 37,49-50 και 52.
   3. Γιοφτσούκ, Μ.Τ. — Ότζερμαν, Τ.Ι. — Στσιπάνσκι, Ι.Γ., Σύντο­μη ιστορία της φιλοσοφίας, μτφρ., σημειώσεις και προσθήκες Α.Β. Κωνσταντίνου, Αθήνα, Εκδόσεις «Επίκουρος», 1963, κεφ. 24, § 1: «Ο ιρρασιοναλισμός. Ο ιντουιτιβισμός του Μπέρ- ξον» (σ. 773-780) και σ. 440,589 και 696-697.
   4. Θεοδωρακόπουλος, Ιωάννης, Τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύμα­τα, Αθήναι, 1972, κεφ. 8: «Henri Bergson (Μπέρξον, 1859- 1941)» (σ. 122-142).
   5. Θεοδωρίδης, Χαράλαμπος, Εισαγωγή στη φιλοσοφία, δεύτε­ρη έκδοση ξαναδουλεμένη και συγχρονισμένη, Εκδόσεις Κή­που, 1955· ανατύπωση Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2004, σ. 21,61, 216, 246-256, 264, 303, 308-310, 317-319, 333,369,372,384,386,390,415,417,428 και 466-467.

   Λαμπρίδη, Έλλη, Εισαγωγή στη φιλοσοφία, νέα έκδοση συ­μπληρωμένη με το ανέκδοτο Β’ μέρος, προλεγόμενα Κωνστα­ντίνος I. Δεσποτόπουλος, επιμέλεια και επίμετρο Λίνος Γ. Μπενάκης, Ακαδημία Αθηνών, Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη Έλλης Λα- μπρίδη, Αθήνα 2004, κεφ. 23: «Μπερξόν και Σπέγκλερ» (σ. 311-317)καισ. 60-63,73-74,154-157.

9. Λούβαρης, Ν.Ι., Ιστορία της φιλοσοφίας, απόδοση στη δημο­τική Γεωργία Κασκούτη, Αθήνα, Ελληνική Παιδεία, σειρά «Ιστορία — Σκέψη — Πολιτισμός», 2008 (1η έκδοση Αθήναι, Ελευθερουδάκης, 1933), σ. 422-424.
10. Μακρής, Νίκος, Πανόραμα της Σύγχρονης Σκέψης, Αθή­να, Πολιτικά Θέματα-Ίρις, 1994, σ. 71-80: «Ενόραση και Προθετικότητα».
11. Ματσούκας, Νίκος, Ιστορία της φιλοσοφίας. Μια σύντομη εισαγωγή στη φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Πουρνάρα, β’έκδοση 1984, σ. 371-373.
12. Μπενιέ, Ζαν-Μισέλ, Ιστορία της Νεωτερικής και Σύγχρο­νης Φιλοσοφίας. Φυσιογνωμίες και Έργα, μτφρ. Κωστής ΙΙα- παγιώργης, Εκδόσεις Καστανιώτη, σειρά «Ιστορία της φιλο­σοφίας», 1999,τέταρτο μέρος, σ. 601-618.
13. Μποχένσκι, Ι.Μ., Ιστορία της σύγχρονης ευρωπαϊκής φιλο­σοφίας (20ός, αιώνας), εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια Χρήστος Μα- λεβίτσης, Αθήνα, Εκδόσεις «Δωδώνη», 1975, κεφάλαιο τέ­ταρτο, «11. Ανρί Μπερξόν» (σ. 138-150) και «12. Πραγματι­σμός και μπερξονισμός» (σ. 150-158).
14. Νταγκονιέ, Φρανσουά, Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους, μτφρ. Μάρω Τριανταφύλλου, Αθήνα, Εκδόσεις Μελάνι, 2007,σ.197-203.
15. 1. Παπαλεξάνδρου, Κ.Θ., Συνοπτική ιστορία της φιλοσοφίας, πρόλογος Κ.Δ. Γεωργούλης, Δ’ αναθεωρημένη και συμπληρω­μένη έκδοση, Αθήναι 1970, κεφ. Η’, σ. 210-224.
    2. Ράσσελ, Μπέρτραντ, Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας, ενό­τητα VII: «Από τον Ρουσσώ ως σήμερα», μτφρ.-σημειώσεις Αιμ. Χουρμούζιος, Αθήνα, Εκδόσεις Αρσενίδη, 1982, κεφάλαιο XXVIII: «Μπεργκσόν» (σ. 581-595).
    3. Σατελέ, Φρανσουά (επιμ.), Η φιλοσοφία, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, τόμ. Γ : «Από τον Καντ ως τον Χούσσερλ», Αθήνα, Εκδόσεις «Γνώση», σειρά «Φιλοσοφική και πολιτική βιβλιοθήκη», 1985, κεφ. X: René Verdenal: «Η φιλοσοφία του Bergson» (σ. 289-315).
    4. Beardsley, Monroe, Ιστορία των Αισθητικών Θεωριών, μτφρ. Δημοσθένης Κούρτοβικ και Παύλος Χριστοδουλίδης, επιμέλεια Παύλος Χριστοδουλίδης, Αθήνα, Εκδόσεις Νεφέλη, 1989, σ. 312-314.
    5. Benn, A.W., Ιστορία της νεωτέρας φιλοσοφίας, Αλεξάνδρεια, Σεράπειον,
    6. Bréhier, Emile, Ιστορία της φιλοσοφίας, τόμ. δεύτερος, μτφρ. Κ. Τριανταφυλλίδης, Αθήνα, Εκδόσεις Αφοί Συρόπουλοι, 1970, 7ο κεφ.: «Η πνευματοκρατία του Ερρίκου Μπερξόν» (σ. 510-517).
    7. Descombes, Vincent, Το ίδιο και το άλλο. 45 χρονιά γαλλι­κής φιλοσοφίας (1933-1978), μτφρ. Λένα Κασίμη, Αθήνα, Praxis, 1984, σ. 27,43-45,70,79,80 και

    Durant, Will, Η ιστορία της φιλοσοφίας. Οι βίοι και οι γνώ­μες των μεγαλύτερων φιλοσόφων, μτφρ. Νικ. Παπαρρόδου, Αθήναι, Εκδοτικός οίκος Αδελφοί Συρόπουλοι, 1971, δέκατο κεφάλαιο, σ. 427-444.

16. Encyclopédie de la Pléiade, Ιστορία της φιλοσοφίας. 19ος αι­ώνας. Ρομαντικοί – Κοινωνιολόγοι, μτφρ. Τίτος Πατρίκιος και Παύλος Χριστοδουλίδης, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 3η έκδοση 1991 (1η έκδοση 1978), σ. 106,119 και
17. Encyclopédie de la Pléiade, Ιστορία της φιλοσοφίας. 20ός αιώνας. Σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα, μτφρ. Χρίστος Νασο- φίδης και Κωστής Παπαγιώργης, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2η έκδοση 1987 (1η έκδοση 1982), σ. 30, 73-77,91,93,123,124,127,187,192,267 και 347.
18. Lalande, André, Λεξικόν της φιλοσοφίας, επιμέλεια και μτφρ. Ευτύχιος Π. Φικιώρης, Εν Αθήναις, Πάπυρος, 1956 (πολυάριθμες αναφορές στον Bergson, π.χ. σ. 400, 464,952, 1085,1110,1291,1318,1438-1441,1790 και 1917).
19. Μαριόν, Ζαν Λυκ, «Η διάρκεια ως μέθοδος και ως αντιστροφή [στη φιλοσοφία του Μπερξόν]», μτφρ. Γιάννης Πρελορέντζος, Άνθρωπος, τχ. 7, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2022, σσ. 16-29.
20. Ubaldo, Nicola, Εικονογραφημένος άτλας της φιλοσοφίας, μτφρ. Πηνελόπη Τριαδά, επιμέλεια Δημήτρης Καπράλος — Ελένη Κεκροπούλου, Αθήνα, Εκδόσεις Ενάλιος, σειρά «Φιλο­σοφία», 2008, ιδ. σ. 426-433.
21. Windelband, W. και Η. Heimsoeth, Εγχειρίδιο ιστορίας της φιλοσοφίας, Γ’ τόμ., μτφρ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, Β’ έκδοση, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1991, σ. 133, 144,207,210,214,221,224,234,238 και 242.

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ ΓΙΑ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Ζινδριλή, Πολυξένη, Από τη θεωρία της συνείδησης στην κοι­νωνική και πολιτική φιλοσοφία: η συμβολή του Henri Bergson, διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τομέας Φιλο­σοφίας, 2008 [περίληψη της διατριβής, στα ελληνικά και στα γαλλικά: Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, τόμ. 25, τχ. 75, Σεπτέμβριος 2008, σ. 262-269],

Μαρκάτη, Αγάθη, Φιλοσοφική και ερμηνευτική προσέγγιση στην Ασκητική του Καζαντζάκη, διδακτορική διατριβή, Πα­νεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Φιλοσοφίας, 2004, κεφ. Δ’, ενότη­τες Γ και Δ (σ. 174-313), καθώς και σ. 44-46 και 316-338.

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ

Καντεράκη, Θεολογία, Η έννοια της ζωής σε συνάρτηση με την προβληματική του χρόνου στη φιλοσοφία του Bergson, με­ταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τομέας Φιλοσοφίας, 2007.

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΜΠΕΡΓΚΣΟΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Αρτινός, Αποστόλης, «Εξάρσεις του πνεύματος» (για το βιβλίο: Henri Bergson Το όνειρο, μτφρ. Πολυξένη Ζινδριλή, Επέκεινα, Αθήνα 2016), ιστοχώρος λεξήματα, 28 Απριλίου 2018.

Τερζόγλου, Νικόλαος-Ίων, «Δεκαοκτώ εννοιολογικά δίπολα στην επιστημολογία του Μπερκσόν» (για το βιβλίο: Γιάννης Πρελορέντζος, Γνώση και μέθοδος στον Bergson, Ευρασία, Αθήνα 2012, 262 σελ.), The books’ journal, έτος 7ο, τχ. 77, Μάιος 2017, σσ. 87-90.