Bachelard, Gaston

Gaston Bachelard (Γκαστόν Μπασελάρ,1884-1962)

Ο Gaston Bachelard γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου του 1884 στην μικρή πόλη της Bar-sur-Aube της γαλλικής επαρχίας Champagne, με πατέρα και παππού τσαγκάρηδες. Από το 1903 έως την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου δούλευε ως ταχυδρομικός υπάλληλος, όπου από το 1905 μέχρι το 1907 υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στην Pont-a-Mousson, στο 12ο τάγμα των δραγόνων με την ειδικότητα του ταχυδρόμου. Μετά την αποτυχία του στις εξετάσεις για μηχανικός τηλεγράφων το 1912, λαμβάνει το πτυχίο του στα μαθηματικά. Το 1914 γνωρίζει τη νεαρή δασκάλα Jeanne Rossi την οποία και παντρεύεται 3 βδομάδες πριν φύγει για το μέτωπο, όπου και θα παραμείνει για 36 μήνες. Το 1919, γίνεται δάσκαλος φυσικής και χημείας στο κολλέγιο της Bar-sur-Aube, ενώ παράλληλα αποκτά με τη σύζυγό του την κόρη τους Suzanne. Ένα χρόνο αργότερα θα μείνει χήρος, αναλαμβάνοντας από τότε προσωπικά την επιμέλεια της κόρης του, λαμβάνοντας όμως την ίδια χρονιά και το πτυχίο της φιλοσοφίας, για να πετύχει το 1922 πλέον, στις εξετάσεις της φιλοσοφικής κατεύθυνσης (agrégation). Ο δάσκαλος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διδάσκει συνεπώς φιλοσοφία, φυσική και χημεία, δημιουργώντας ήδη τις σχέσεις ανάμεσα σε φιλοσοφία και επιστήμη. Το 1927 θα καταθέσει τα δύο διδακτορικά του, με επιβλέποντες καθηγητές τους φιλοσόφους Abel Rey και Léon Brunschvicg, και την ίδια χρονιά γίνεται καθηγητής, διδάσκοντας αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Ντιζόν και στη συνέχεια στη Σορβόννη, μέχρι το 1954, στην έδρα της Ιστορίας και της Φιλοσοφίας των Επιστημών, όπου και διαδέχεται τον Abel Rey. Το 1961 του απενεμήθη το Μέγα Βραβείο των Γραμμάτων. Πέθανε στις 16 Οκτωβρίου του 1962 στο Παρίσι (επιμ.: Στ. Βέλτσος).

ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΠΑΣΕΛΑΡ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Η διαλεκτική της διάρκειας, μτφρ. Ρόιλα Σπυροπούλου, Εκάτη, Αθήνα 1994.

Η εποπτεία της στιγμής, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Καστανιώτη, Αθήνα 1997.

Η ποιητική του χώρου, μτφρ. Ελένη Βέλτσου, Ιωάννα Δ. Χατζηνικολή, Εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα 1992.

Η ψυχανάλυση της φωτιάς, μτφρ. Γιάννης Εμίρης, επιμ. Χαράλαμπος Μαγουλάς, Ερατώ, Αθήνα 2007.

Το νέο επιστημονικό πνεύμα, μτφρ. Γιώργος Φαράκλας, επιμ. Αριστείδης Μπαλτάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2000.

Το νερό και τα όνειρα. Δοκίμιο πάνω στη φαντασία της ύλης, μτφρ. Έλση Τσούτη, Εκδόσεις Χατζηνικολή, Αθήνα 2002.

ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΠΑΣΕΛΑΡ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

«Ημερολόγιο του ανθρώπου», μτφρ. Ντίνα Κ. Αγγελή. Ευθύνη 385 (2004), σσ. 20-22.

«Η μόρφωση του επιστημονικού πνεύματος. Το επιστημολογικό εμπόδιο», μτφρ. Στάθης Μπάλιας, στο Γεράσιμος Κουζέλης (επιμ.), Επιστημολογία: Κείμενα, β’ αναθεωρημένη έκδοση, νήσος, Αθήνα 1997, σσ. 297-357.

ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΜΠΑΣΕΛΑΡ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Βέλτσος, Στάθης, «Gaston Bachelard. Η ηθική εκπαίδευση διαμέσου της “επιστημονικής καλλιέργειας”», Cogito, τχ. 8, Μάιος 2008, σσ. 98-99, 102.

Μπόκαρης, Ευθύμιος Π., «Η Χημεία ως ασυνέχεια της Αλχημείας. Η επιστημολογική παράδοση του Bachelard για την συγκρότηση της επιστήμης της Χημείας», 10 μέρος, Κριτική / Επιστήμη & Εκπαίδευση 2 (2005), 81-95 / 20 μέρος, Κριτική / Επιστήμη & Εκπαίδευση 3 (2006), 53-77.

Νταλλής, Βασίλης, «Δοκίμιο πάνω στην Ποιητική του Χώρου του Γκαστόν Μπασελάρ», Ο Πολίτης, τχ. 153, Μάρτιος 2007, σσ. 34-36.

Canguilhem, Georges, «Η ιστορία των επιστημών στο επιστημολογικό έργο του Γκαστόν Μπασλάρ», μτφρ. Στάθης Μπάλιας, στο Γεράσιμος Κουζέλης (επιμ.), Επιστημολογία: Κείμενα, β’ αναθεωρημένη έκδοση, νήσος, Αθήνα 1997, σσ. 358-373.